Qo‘qon

Qo‘qon Qo‘qon Markaziy Osiyoning eng qadimgi shaharlaridan biri hisoblanadi. Shahar haqidagi dastlabki yozma ma’lumotlar X asrga oiddir. O‘sha paytda u “Xovakent” yoki “Xo‘qand” deb atalib, yirik savdo markazi sifatida xizmat qilgan edi. Biroq XIII asrda mo‘g‘ullar bosqini davrida shahar butunlay vayron etildi. Undan oldin u Xitoy manbalarida tilga olingan qadimgi Dovon davlati tarkibiga kirgan. Mo‘yi Muborak, Eskiqo‘rg‘on va Tepaqo‘rg‘on yodgorliklari hududida o‘tkazilgan arxeologik qazishmalar chog‘ida 2000 yildan ortiq tarixga ega binolar va sopol buyumlar topildi. Uzoq davom etgan tanazzuldan so‘ng Qo‘qon XVIII asrda Qo‘qon xonligining poytaxtiga aylanib, qayta jonlandi. Shahar tez sur’atlarda rivojlandi: bu yerda 300 dan ortiq masjid, madrasa va saroylar barpo etildi. Hozirgi kunda Qo‘qon o‘zining hunarmandlari bilan mashhur bo‘lib, har ikki yilda bir marta bu yerda Xalqaro amaliy san’at festivali o‘tkaziladi. Qo‘qonda nimalarni ko‘rish mumkin Qo‘qonda ko‘plab tarixiy obidalar saqlanib qolgan bo‘lib, ularni ko‘rish juda qiziqarli. Shaharning asosiy ramzlaridan biri Xudoyorxon saroyi hisoblanadi. U mozaika bilan bezatilgan fasadlari, nozik o‘yma naqshlari va keng hovlisi bilan ajralib turadi. Yog‘och ustunlar bilan bezatilgan Jome masjidi bugungi kunda ham muhim ma’naviy markaz sifatida faoliyat yuritmoqda. Hukmdorlardan birining onasi sharafiga qurilgan Modarixon maqbarasi nafis me’morchilik namunasi sanaladi. Norbo‘tabiy madrasasi shahardagi eng qadimiy diniy ta’lim muassasalaridan biridir. Qo‘qon xonlari dafn etilgan Dahmai Shohon maqbarasi esa bu yurtning shonli o‘tmishini eslatib turadi. Suvenirlar va hunarmandchilik Qo‘qon - O‘zbekistonning hunarmandchilik poytaxti hisoblanadi. Bu yerda har qanday didga mos qo‘lda yasalgan mahsulotlarni topish mumkin: kulolchilik buyumlari, kashta, so‘zana, yog‘och o‘ymakorligi va to‘qimachilik mahsulotlari. Ustaxonalar tashrif buyuruvchilar uchun ochiq bo‘lib, ko‘pincha sayyohlarga mahsulotlarning tayyorlanish jarayonini kuzatish imkoniyati beriladi. Shahar mintaqaning muhim savdo markazi ham hisoblanadi. Bu yerda qo‘shni hududlardan keltirilgan mahsulotlarni, masalan, mustahkamligi bilan tanilgan Chust pichoqlarini yoki Farg‘ona vodiysidan keltirilgan meva va quruq mevalarni xarid qilish mumkin. Qo‘qon oshxonasi Qo‘qon taomlari mazali, to‘yimli va butun Farg‘ona vodiysi an’analarini o‘zida mujassam etgan. Asosiy taom, shubhasiz, bu yerda devzira guruchining maxsus navi bilan tayyorlanadigan palovdir. Bu guruch oshxonaga yetib kelgunga qadar bir necha yil davomida saqlanadi va aynan shu guruch palovga o‘ziga xos ta’m va hid bag‘ishlaydi. Qo‘qon palovi odatda sarimsoqpiyoz va achchiq qalampir qo‘shib, shirin mahsulotlar qo‘shilmasdan tayyorlanadi. Mahalliy patir alohida e’tiborga loyiq. Qo‘qonliklar vodiydagi eng mazali nonlar aynan shu yerda yopiladi, deb hisoblashadi. Qo‘qon holvasini tatib ko‘rishni unutmang - u yumshoq va og‘izda erib ketadigan bo‘lib, O‘zbekistondagi eng sara holvalardan biri sifatida e’tirof etilgan. Fotozonalar Xudoyorxon saroyi o‘zining rang-barang mozaikasi va nafis ichki bezagi bilan tashqaridan ham, ichkaridan ham ajoyib manzaralar yaratadi. Qadimiy madrasalar, masjidlar, tor ko‘chalardagi hunarmandchilik rastalari - bularning barchasi shaharga o‘zgacha joziba baxsh etadi.